KTS Bùi Thế Long thành lập công ty CTA | Creative Architects vào năm 2014 với tầm nhìn tái định nghĩa kiến trúc nhà ở bền vững tại Việt Nam. CTA | Creative Architects có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh với nhóm kiến trúc sư trẻ tận tụy học hỏi liên tục và khám phá sáng tạo, đã phát triển một ngôn ngữ kiến trúc đặc biệt kết hợp giữa sự nhạy cảm với môi trường với các nguyên tắc thiết kế hiện đại.
CTA | Creative Architects được biết đến với các dự án như Wall House ở Biên Hòa với kiến trúc xanh gần như không tác động môi trường, và Am House ở tỉnh Long An phản ánh sự tái hiện đương đại các yếu tố kiến trúc truyền thống của Việt Nam. Triết lý thiết kế của Bùi Thế Long nhấn mạnh vào sự hòa hợp với thiên nhiên, sử dụng vật liệu tự nhiên và các chiến lược không gian tăng cường sự hòa nhập với môi trường.
Trong cuộc phỏng vấn của tạp chí Architecture Lab, KTS Bùi Thế Long (ảnh bên) chia sẻ những hiểu biết sâu sắc về quy trình thiết kế của CTA, cách tiếp cận của công ty đối với tính bền vững và các giá trị kiến trúc định hình nên các dự án sáng tạo.
Điều gì truyền cảm hứng cho bạn?
– Mọi thứ xung quanh đều có thể là nguồn cảm hứng cho quá trình thiết kế của chúng tôi : từ thiên nhiên, văn hóa, lịch sử đến những con người. Đặc biệt việc giải quyết các vấn đề về không gian sống của xã hội nhằm tạo ra không gian sống hài hòa của con người với môi trường tự nhiên luôn thôi thúc chúng tôi sáng tạo.
Điều gì đã truyền cảm hứng để bạn trở thành một kiến trúc sư?
– Hồi nhỏ, tôi sống dưới quê, xung quanh ko có hàng xóm, tôi suốt ngày chơi loanh quanh trong vườn. Một hôm nhà tôi đón một chú thợ mộc đến đóng đồ gỗ cho gia đình tôi. Chú làm xưởng mộc tạm ngay hiên nhà tôi, với tính tò mò của con nít tôi ngồi hàng giờ liền, ngày qua ngay quan sát chú bào gỗ, đục mộng, cưa, lắp ráp… Thời gian đó tôi ko chạy chơi loanh quanh trong vườn nữa. Công việc thủ công của người thợ mộc đã thu hút tôi hoàn toàn, tôi nghĩ đó là khời nguồn của lí do tôi chọn học kiến trúc sau này.
Wall House
Bạn sẽ mô tả triết lý thiết kế của mình như thế nào?
– Hầu hết các công trình của chúng tôi đều được xây dựng quanh TP HCM, nơi có khí hậu nhiệt đới gió mùa.
Các năm gần đây, khí hậu chung của khu vực ngày càng nóng lên. Nhiệt độ cao nhất của năm sau luôn cao hơn năm trước.
Qua nhiều năm hành nghề và liên tục xử lí các vấn đề liên quan đến sự tác động của khí hậu địa phương tác động lên công trình, chúng tôi đã hình thành nên được 5 luận điểm cấu thành nên một công trình kiến trúc đương đại nhiệt đới:
(1) Cách nhiệt tự thân: Vỏ bao che bảo vệ công trình nên có một tổ hợp các giải pháp để ngăn cách những tác động tiêu cực của ánh nắng mặt trời cũng như tạo một không gian có môi trường vi khí hậu thuận lợi cho hoạt động của con người.
(2) Ngôi nhà biết thở: công trình như một cơ thể sống, nó cần trao đổi không khí 24/24. Chính vì vậy chúng ta không thể giao nhiệm vụ hít thở cho cửa sổ. Khi cửa sổ đóng công trình sẽ chết ngạt. Chúng ta phải làm đủ mọi cách để đưa không khí tươi vào công trình, lúc đó công trình mới sống được.
(3) Độ trễ của hoạt động con người với bức xạ mặt trời: Ở mỗi thời điểm khác nhau trong ngày, bức xạ mặt trời chỉ tác động tiêu cực lên một số không gian nhất định của công trình. Nếu chúng ta bố trí những khu vực có con người hoạt động lệch pha so với chu kì tác động của mặt trời thì dù bức xạ mặt trời có tác động tiêu cực lên công trình nhưng lại không ảnh hưởng gì tới người sử dụng.
(4) Khoảng mở và hiệu ứng nhà kính: Công trình kiến trúc đương đại thường có những khoảng kính mở rất lớn, nhưng nếu không xử lí khéo thì những mảng kính này sẽ tạo nên hiệu ứng nhà kính làm công trình bị nóng lên. Để hạn chế vấn đề này thì những không gian có mảng kính lớn luôn cần một hệ mái hiên lớn nhằm hạn chế phần lớn tác dụng của bức xạ mặt trời lên hệ mái kính cũng nhưng bố trí những khe thông gió 24/24 ở khu vực này để triệt tiêu hiệu ứng nhà kính.
(5) Cây xanh và mặt nước: hai yếu tố nằm ngoài công trình mà chúng ta hoàn toàn có thể tận dụng để giảm thiểu tác động của bức xạ mặt trời lên vỏ bao che, giảm thiểu sự bê tông hóa cũng như góp phần cải tạo vi khí hậu cho công trình.
Dự án yêu thích của bạn là gì?
– Dự án yêu thích của tôi luôn nằm ở tương lai. Trong suốt quá trình thực hiện dự án, chúng tôi luôn tìm thấy được sự thú vị và mới mẻ khi nhìn thấy dự án được hình thành từng chút một. Chúng tôi hoàn toàn không đoán trước được dự án khi hoàn thành sẽ trông như thế nào. Có lẽ chính điều đó làm cho công việc thiết kế trở nên thú vị.
Chi tiết kiến trúc nào bạn thích nhất?
– Năm 2018 chúng tôi thực hiện công trình Wall house, chúng tôi có thiết kế một giếng trời rất lớn để cung cấp đủ ánh sáng cho hệ thống cây xanh khu vực phòng khách và phòng ăn. Khi công trình được xây dựng lên thì chúng tôi gặp phải vấn đề khá nan giải : Khu vực này đang bị nắng chiếu quá nhiều, rất khó để cân đối được lượng ánh nắng vừa đủ cho cây xanh lại không ảnh hưởng đến quá trình sử dụng. Mọi người trong văn phòng đã làm việc rất nhiều nhưng vẫn chưa tìm ra được giải pháp tối ưu. Thật bất ngờ khi vấn đề đang làm khó đội ngũ thiết kế của văn phòng chúng tôi lại được anh chủ thầu xây dựng giải quyết một cách cực kì thông minh và đơn giản : Anh đã dùng đá mi 1x2cm rải một lớp mỏng trên kính để điều tiết lượng ánh nắng chiếu vào nhà, chỗ nào dư sáng thì rải nhiều, chỗ nào thiếu sáng thì không rãi. Chi tiết cực kì đơn giản nhưng cực kì hiệu quả lại cực kì kinh tế kết quả cũng cực kì ấn tượng.
Bạn có vật liệu yêu thích nào không?
– Chúng tôi làm việc với tất cả các vật liệu, từ bê tông, gạch, đá, sắt thép… Chúng tôi không đặc biệt yêu thích một loại vật liệu nào, chỉ có những vật liệu chúng tôi hữu duyên làm nhiều nên trở nên quen thuộc.
Quy trình bắt đầu một dự án mới của bạn như thế nào?
– Việc đầu tiên chung tôi làm khi bắt đầu một dự án là lắng nghe:
Lắng nghe tâm tư của khách hàng về công trình mà họ muốn xây;
Lắng nghe điều kiện tự nhiên, bối cảnh xung quanh của khu đất;
Lắng nghe điều kiện xã hội của địa phương.
Khi lắng nghe đủ thì ý tưởng sẽ nảy mầm.
Bạn cân bằng giữa chức năng và tính sáng tạo trong các thiết kế của mình như thế nào?
– Đó là một bài toán cân đo đong đếm giữa các tiêu chí có thứ tự ưu tiên rõ ràng, chúng tôi cùng với khách hàng làm việc liên tục với nhau để công trình đạt được các tiêu chí trong thứ tự ưu tiên mà mọi người đã thống nhất.
Môi trường ảnh hưởng đến công việc của bạn như thế nào?
– Văn phòng chúng tôi nằm ở Tp HCM, nơi có khí hậu nhiệt đới gió mùa. Hầu hết công trình của chúng tôi đều ở khu vực này, qua nhiều năm hành nghề, và liên túc xử lí các vấn đề liên quan đến sự tác động của khí hậu địa phương tác động lên công trình, chúng tôi đã hình thành nên được 5 luận điểm cấu thành nên một công trình kiến trúc đương đại nhiệt đới mà tôi đã nói đến ở trên.
Bạn hợp tác với khách hàng như thế nào để hiện thực hóa tầm nhìn của họ?
– Chúng tôi luôn quan niệm rất rõ ràng chúng tôi thiết kế nhà nhưng người ở đó suốt đời là khách hàng. Nhà của khách hàng chứ không phải nhà của chúng tôi. nên chúng tôi hầu như không đặt cái tôi, sở thích cá nhân vào trong công trình. Nếu công trình được hình thành dựa trên cái tôi cá nhân, thì chúng tôi nghĩ sau 10 công trình, chúng tôi không còn cái mới để đưa vào công trình, còn nếu mình đặt việc hình thành ý tưởng từ chính cuộc sống của khách hàng thì mỗi công trình mới mình lại có đề bài mới, mình không còn phải vật vã đi tìm cái mới cho công trình nữa, bản chất khách hàng mới là công trình đã mới rồi. Với cách vận hành như vậy, công trình luôn được phát triển quanh nhu cầu cuộc sống của khách hàng.
Điều gì đã truyền cảm hứng cho 2Hien House?
– Đó là cuộc sống của khách hàng, họ là những người rất trân trọng những giá trị kiến trúc truyền thống của Việt Nam, họ thu thập những vật liệu gạch ngói cũ từ trước khi làm việc với chúng tôi. Đó là nguồn cảm hứng để chúng tôi cùng với khách hàng tạo ra một không gian sống phù hợp nhất đối với họ.
Vật liệu đã định hình thiết kế và tính bền vững của 2Hien House như thế nào?
– Như đã chia sẽ ở trên, khi ngồi trao đổi với khách hàng ở những buổi gặp đầu tiên, chúng tôi phát hiện ra cả hai vợ chồng đều rất sau mê với những vật liệu cũ, họ đã sưu tập rất nhiều gạch ngói cũ trong một thời gian dài. Chúng tôi đã lên ý tưởng xoay quanh sở thích của gia chủ, qua đó hình thành sợi dây liên kết giữa ý tưởng, nên khi trình bày phương án, hầu như chúng tôi không phải thuyết phục gì, đơn giản chỉ điều chỉnh một số vị trí để phù hợp hơn với nhu cầu cá nhân của khách. Mọi việc đều diễn ra một cách rất tự nhiên.
Bạn có lời khuyên nào dành cho các kiến trúc sư trẻ không?
– Sau nhiều năm hành nghề, văn phòng chúng tôi đã trải qua rất nhiều đợt thực tập sinh. Nhưng năm nào chúng tôi cũng nhận thấy các bạn sinh viên đều thiếu rất nhiều những kiến thức cơ bản, và những kiến thức cơ bản này sau khi ra trường lại là những vật cản rất lớn trong quá trình hành nghề, nên chúng tôi đã xây dựng lộ trình phát triển bản thân dành cho các sinh viên kiến trúc, chúng tôi rất hi vọng các bạn đủ kiên nhẫn để luyện chúng như luyện 1 cú đá hàng ngàn lần, khi đó mọi người sẽ hiểu được giá trị của từng động tác.
Anton Giuroiu – CTA (dịch)
