Ngày 6/12, tại Hà Nội, Công ty cổ phần Xây dựng Kiến trúc AA (AA Corporation) đã ra mắt cuốn sách “Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt – Pháp”.
Vượt qua giá trị của một cuốn sách nghệ thuật, đây có thể xem như một công trình sử liệu học thuật, dưới góc nhìn trẻ và đầy tính nghệ thuật về vẻ đẹp kiến trúc của Hà Nội qua các thời kỳ.
Cuốn sách “Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt – Pháp” được ví như một cuốn sử ký Hà Nội được viết bằng nghệ thuật kiến trúc.
Một cuốn sử ký Hà Nội được viết bằng nghệ thuật kiến trúc
|
“Tôi thấy tài liệu tác phẩm ra mắt vô cùng công phu về nghiên cứu khoa học, mọi người có thể thấy công sức của các tác giả đã làm nên cuốn sách này. Hà Nội như một cô Lọ Lem. Có rất nhiều giá trị đang ở đâu đó trong thành phố nhưng không được phát lộ ra để giới thiệu đến tất cả công chúng, giúp công chúng hiểu biết sâu sắc hơn những giá trị của Hà Nội. Khi cầm sách trên tay, tôi cảm thấy rất xúc động. Thứ nhất là quyển sách rất đẹp về trình bày, nhưng ấn tượng hơn nữa là những giá trị của các tài liệu lần đầu tiên xuất hiện, từ những bản vẽ tay bằng bút mực xanh ngày xưa cho đến những bức ảnh. Tôi thực sự đang được cầm một quyển sách vô cùng giá trị trên tay. Thực ra, trước đây có rất nhiều nghiên cứu về tiến trình lịch sử người Pháp vào Việt Nam, họ mang kiến trúc sư sang thực hiện các công trình như thế nào. Nhưng chúng ta tiếp cận các công trình kiến trúc bằng thị giác. Khi chúng ta không đến được công trình thật thì phải xem qua hình. Với cuốn sách này, tôi cho rằng đây là một tác phẩm có những hình ảnh chụp đầy đủ và đẹp, những góc chụp rất đẹp, như vậy chúng ta có thể tiếp cận vẻ đẹp của công trình kiến trúc một cách đầy đủ, thật và đẹp nhất. Cầm quyển sách trên tay có thể thấy rõ từ in ấn, các bức ảnh, các góc chụp đều rất công phu. Thứ hai, cuốn sách có các tư liệu lần đầu được công bố, các sơ đồ, các mặt bằng, mặt cắt từ xưa thời Pháp được thu thập tìm kiếm và sưu tập. Có thể thấy được rằng các tác giả làm nên tác phẩm này không chỉ có tình yêu với Hà Nội, với kiến trúc Pháp đâu, mà họ thể hiện trách nhiệm cho thế hệ sau rất lớn. Những nhà nghiên cứu về sau khi cần thông tin, họ sẽ nghiên cứu học tập trên cơ sở này”, KTS Đoàn Kỳ Thanh chia sẻ. |
Sau khi tái bản thành công cuốn “Sài Gòn 1968 – 1998, ba thế kỷ phát triển và xây dựng” năm 2015, niềm đam mê với việc lưu trữ và thúc đẩy sự hiểu biết về kiến trúc, đặc biệt là kiến trúc của Hà Nội đã thôi thúc Công ty Cổ phần Xây dựng Kiến trúc AA và các cộng sự chính thức khởi động dự án dành riêng cho nghệ thuật kiến trúc thủ đô mang tên “Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt – Pháp”.
Dự án bắt đầu vào năm 2022 dưới sự chủ trì của Công ty cổ phần Xây dựng Kiến trúc AA cùng sự tài trợ của Tập đoàn Sun Group, ông Maurice Nguyễn, chắt của kiến trúc sư danh tiếng François Charles Lagisquet (một trong những kiến trúc sư thiết kế Nhà hát Lớn Hà Nội) cùng các đồng tài trợ AKA Furniture, Cara và chuỗi nhà hàng – café RuNam.
Cuốn sách được thực hiện bởi một ban cố vấn hùng hậu về nội dung và viết tiếng Việt bởi tiến sĩ, nhà nghiên cứu, KTS Trần Quốc Bảo, hiện là giảng viên trường Đại học Xây Dựng Hà Nội và dịch sang tiếng Pháp bởi dịch giả Thẩm Yến Linh, phần hình ảnh chủ đạo do nhiếp ảnh gia Lê Hoàng thực hiện. Chủ nhiệm dự án là Trần Hải Anh, được biết đến tại Việt Nam qua cuốn truyện tranh “Sống” – nhà xuất bản Kim Đồng, 2023.
Sau 2 năm nghiên cứu và làm việc với tinh thần nghiêm cẩn và đầy tâm huyết của ekip, cuốn sách “Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt – Pháp” do nhà xuất bản Thế giới in ấn và Phanbook phát hành đã chính thức ra mắt bạn đọc, với định dạng bìa cứng, thiết kế ấn tượng, dày 364 trang, song ngữ Việt – Pháp, kèm theo ấn phẩm là một video ngắn về quá trình thực hiện, nghiên cứu.
Giống như một sử ký Hà Nội được viết bằng nghệ thuật kiến trúc, cuốn sách đem đến cho độc giả cái nhìn toàn cảnh về vẻ đẹp của kiến trúc Hà Nội qua các thời kỳ, bao gồm: Phần 1: Kiến trúc Thăng Long – Hà Nội xưa; Phần 2: Kiến trúc Hà Nội thời Pháp thuộc với những phong cách điển hình là Beaux-Arts; Art De’co; Đông Dương, Kiến trúc Pháp thuộc thời kỳ đầu; Kiến trúc Thép, Gothique và Phần 3: Kiến trúc Hà Nội sau năm 1954.
Đọc “Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt – Pháp”, có cảm giác ta đang được xem một cuốn phim về lịch sử Hà Nội, hay đúng hơn là được du hành ngược thời gian, trở về với Hà Nội của thế kỷ 19, 20 cùng các tác giả, đi vào từng ngóc ngách và chi tiết của 18 công trình kiến trúc tiêu biểu của Hà Nội qua các thời kỳ, đặc biệt là các công trình thời Pháp thuộc như Phủ Chủ tịch, Nhà hát Lớn Hà Nội, Nhà khách Chính phủ, Trụ sở Tòa án Nhân dân Tối cao, Nhà tù Hỏa Lò, Khách sạn Metropole Hanoi, Thư viện trường PTTH Chu Văn An…
Từ nền tảng cội nguồn kiến trúc Thăng Long – Hà Nội xưa ở thế kỷ 18 trở về trước với thành quách “lối xưa xe ngựa hồn thu thảo”, kết nối vùng dân dã “kẻ chợ”; sự chuyển mình hội nhập, tiếp thu lối nghệ thuật tinh hoa của kiến trúc phương Tây ở thời kỳ Pháp thuộc như Beaux-Arts, Art Décor, Gothique… cho đến sự giao thoa nhuần nhuyễn giữa tinh hoa kiến trúc thế giới với văn hóa bản địa… mỗi cứ liệu lịch sử kiến trúc được các tác giả diễn giải một cách hết sức nhẹ nhàng, dễ hiểu và giàu cảm xúc. Độc giả sẽ thấy trong sự tráng lệ vốn là điển hình cho phong cách Beaux- Arts của Phủ Chủ tịch, lại có những họa tiết trang trí đậm chất cổ truyền Việt Nam.
Hay những công trình Art Décor điển hình như tòa nhà Ngân hàng Nhà nước cũng khéo léo được thêm nếm vào đó nét Việt tinh hoa… Những giao thoa này, dù là chấm phá, cũng đủ cho thấy văn hóa và kiến trúc Việt có giá trị và ảnh hưởng nhất định tới những kiến trúc sư và nền kiến trúc có bề dày lịch sử đáng ngưỡng mộ như kiến trúc Pháp.
Đi qua mỗi phần của cuốn sách, người đọc vừa thấy quen, vừa thấy lạ. Quen bởi những công trình đó vốn đã quá đỗi thân thuộc trong mỗi khoảnh khắc Hà Nội. Lạ vì có những chi tiết kiến trúc, những giá trị lịch sử lần đầu được biết. Nhưng sau cùng, đọng lại ở mỗi câu từ, hình ảnh trong cuốn sách là một tình yêu với Hà Nội, sâu đậm, da diết, được khắc họa bằng những đường nét kiến trúc, bằng ngôn từ khúc triết, và những khuôn hình sống động, như thể lịch sử đang sống lại trước mắt ta.
Tôn vinh vẻ đẹp kiến trúc Hà Nội theo dòng lịch sử
Chia sẻ về ý tưởng cho ra đời cuốn sách, ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch Công ty CP Xây dựng Kiến trúc AA chia sẻ: “Kiến trúc là đỉnh cao của sáng tạo thông qua việc tổng hợp nghệ thuật tạo hình và khoa học xây dựng. Kiến trúc của một quốc gia là một phần văn hóa và lịch sử của quốc gia đó. Với mong muốn gìn giữ những di sản kiến trúc vô cùng quý giá do lịch sử đem lại cho Hà Nội, chúng tôi đã quyết tâm làm cuốn sách này với một cách tiếp cận và cách làm hoàn toàn mới so với những cuốn sách về kiến trúc đã có trước đó”.
Theo chia sẻ từ Chủ tịch Công ty CP Xây dựng Kiến trúc AA, bên cạnh sự đóng góp của các chuyên gia, nhà nghiên cứu và kiến trúc sư dày dặn kinh nghiệm, đội ngũ thực hiện cuốn sách phần lớn là những người trẻ ở độ tuổi 30. Họ mang đến cách tiếp cận nghiên cứu sáng tạo, mới mẻ và hiện đại. Cuốn sách hứa hẹn không chỉ cung cấp những giá trị chuyên môn sâu sắc và giới thiệu nhiều hình ảnh quý hiếm chưa từng được công bố, mà còn được trình bày một cách hấp dẫn, dễ tiếp cận, phù hợp với đông đảo độc giả, đặc biệt là giới trẻ, vượt ra khỏi giới hạn của cộng đồng học thuật truyền thống.
“Mục tiêu lớn nhất của cuốn sách là lan tỏa tình yêu Hà Nội, nâng cao nhận thức của mọi người về giữ gìn những di sản văn hóa kiến trúc của Thủ đô, đặc biệt là thế hệ trẻ. Họ chính là thế hệ tương lai, những người đã, đang và sẽ giữ vai trò tiếp nối gìn giữ và phát huy giá trị di sản cho muôn đời sau”, ông Nguyễn Quốc Khanh bày tỏ.
Ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch Công ty cổ phần Xây dựng Kiến trúc AA phát biểu tại sự kiện.
TS.KTS Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội kiến trúc sư Việt Nam viết trong lời mở đầu của cuốn sách: “Với cách thể hiện cô đọng, xuyên suốt, mô tả khá rõ con đường thăng trầm đã đi qua của kiến trúc Hà Nội, cùng với năng lực và tâm can của người viết, cuốn sách này đã đạt được mục đích: Đóng góp nhành hoa quý trong vườn hoa văn hóa xứ sở ngàn năm văn hiến, góp phần hữu ích cho sự cảm nhận chuyên môn sâu sắc”.
Còn kiến trúc sư Lê Thành Vinh, nguyên Viện trưởng Viện bảo tồn Di tích Việt Nam nhận định: “Cuốn sách này, một lần nữa sẽ đưa chúng ta đến với những công trình đặc sắc đó, những di sản kiến trúc giàu giá trị trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX của Hà Nội. Chúng không chỉ đang giữ những chức năng quan trọng, là nhân tố góp phần hình thành vẻ đẹp kiến trúc, đô thị mà còn tạo nên khuôn hình vĩnh cửu của ký ức, điểm tựa vững chắc cho phát triển tương lai…”.
Tạo nên một cuốn sách tôn vinh vẻ đẹp kiến trúc Hà Nội theo dòng lịch sử, đó là cách mà nhóm quản lý và thiết kế trẻ và Công ty CP Xây dựng Kiến trúc AA cùng các cộng sự đã chọn, để lan tỏa tình yêu và ý thức giữ gìn di sản văn hóa của thủ đô đến thế hệ trẻ. Cách nghiên cứu, làm việc vô cùng nghiêm túc, sáng tạo của đội ngũ đã tạo nên một cuốn sách về kiến trúc nhưng không hề khô khan như người ta thường nghĩ về sách học thuật. Chỉ nhiêu đó thôi đã đủ để bất cứ ai cũng muốn được cầm cuốn sách lên, dành trọn cho Hà Nội một tình yêu, theo một cách rất khác biệt, như cách mà các tác giả của “Kiến trúc Hà Nội – Giao thoa văn hóa Việt –Pháp” đã và đang dẫn dắt độc giả.
|
“Thủ đô Hà Nội không ngừng thay đổi nhưng vẫn giữ nguyên nét quen thuộc, do đó đòi hỏi một cách tiếp cận tinh tế để “đọc” kiến trúc đặc biệt này. Nơi đây là sự giao thoa giữa các phong cách và thời kỳ, nơi quá khứ hòa quyện với tham vọng hiện đại hóa. Trong hành trình khám phá di sản kiến trúc của thành phố, Trần Quốc Bảo dẫn dắt người đọc qua từng công trình nổi bật, giải thích lịch sử và phong cách kiến trúc – đôi khi là sự pha trộn độc đáo của mỗi tòa nhà. Đền Văn Miếu và chùa Một Cột tiêu biểu cho nền văn hóa nghìn năm Văn Hiến của Hà Nội; Nhà hát Lớn, nhà tù Hỏa Lò hay Bảo tàng Quốc gia là dấu ấn của thời kỳ thuộc địa. Cây cầu bắc qua sông Hồng, với lớp màu gỉ sét như hòa quyện cùng dòng sông, lại minh chứng cho những tiến bộ công nghệ cách đây hơn một thế kỷ. Với sự chú trọng đến từng chi tiết và cách sử dụng phong phú các hình ảnh, bản đồ, bản vẽ, cuốn sách mang đến một câu chuyện sống động và chính xác. Các tài liệu lưu trữ hỗ trợ một diễn ngôn được xây dựng trên một sự đối lập giả định giữa tính liên tục và sự chuyển động. Một cây cầu vẫn giữ nguyên chức năng nối liền hai bờ, nhưng một trường trung học có thể trở thành trụ sở của Ban Chấp hành Trung ương. Mỗi công trình, mỗi di tích trong cuốn sách không chỉ là một câu chuyện kiến trúc mà còn là một lát cắt lịch sử của Hà Nội”, – Ông Philippe Le Failler, Nhà sử học, Trung tâm Viện Viễn Đông Bác cổ tại Hà Nội chia sẻ. |
Hồng Hạnh
(Báo Đầu tư)
