Thông tin TP.HCM tổ chức lấy ý kiến nhân dân về quy hoạch khu trung tâm 930ha, cho thấy một sự thay đổi có ý nghĩa trong nhận thức nhằm huy động sức mạnh vật chất và tinh thần của toàn xã hội cho phát triển đô thị. Tuy nhiên việc hiện thực hoá ý tưởng này không phải dễ dàng.
Kết quả trưng cầu ý kiến có thể bị hạn chế
Cho đến nay, TP.HCM vẫn chưa có được một trung tâm triển lãm và trưng bày mô hình quy hoạch cho nhân dân đến tham quan và góp ý. Nên biết rằng ở Seoul, Singapore, Thượng Hải, Kuala Lumpur… đều có những khu trưng bày rất rộng lớn và hiện đại. Tất cả các thông số kỹ thuật và chỉ số kinh tế – xã hội như mật độ dân số, mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất, chiều cao công trình, các khối công trình, cây xanh, mặt nước, giao thông… đều được hiển thị một cách công khai và rõ ràng. Người xem chỉ việc bấm nút chỉ dẫn hay tra cứu trên các màn hình cảm ứng sẽ có được thông tin mình muốn biết. Điều này giúp cho người dân đưa ra các ý kiến nhận xét, góp ý một cách đúng đắn mà không võ đoán, mơ hồ.
Quy hoạch đô thị là một hoạt động chuyên môn rất phức tạp, người không có chuyên môn rất khó nhận biết. Do vậy những mô hình 3D, sơ đồ, hình ảnh giúp cho người dân bình thường nhận ra điều mình muốn biết. Hơn nữa, các mô hình 3D như thế giúp cho công tác quản lý đô thị hữu hiệu. Chẳng hạn, người ta chỉ cần đặt một công trình dự định xây mới vào một địa điểm trên mô hình thu nhỏ theo đúng tỷ lệ, sẽ biết ngay nó có phù hợp hay không về cảnh quan, môi trường, mỹ thuật, an ninh quốc phòng; sự xuất hiện của nó có phá hỏng không gian truyền thống hiện hữu và có góp phần tạo ra sự quá tải về dân số, cơ sở hạ tầng xã hội (bệnh viện, nhà trẻ, trường học, chợ búa, công viên…) và cơ sở hạ tầng kỹ thuật (điện, nước, thu gom rác thải…) hay không.
Ở TP.HCM, một khu triển lãm tương tự như thế hiện mới được dự tính đặt ở Thủ Thiêm và trong tháng 7 này mới khởi động cuộc thi thiết kế, hy vọng đến năm 2014 xây xong, và nếu thuận lợi phải đến 2017 mới hoàn thiện tất cả các hạng mục để đưa vào sử dụng. Chính vì chưa có được khu triển lãm này mà kết quả cuộc trưng cầu ý kiến ít nhiều sẽ bị hạn chế. Có lẽ ngoài hội Kiến trúc sư, hội Quy hoạch ra thì các đoàn thể, hội đoàn khác như hội Sử học, hội Khoa học kỹ thuật, hội Nông dân… rất khó để nắm bắt được tường tận các ý tưởng, các quan điểm, các tiêu chuẩn kỹ thuật, các dụng ý sâu xa của các nhà tư vấn Nhật Bản.
Việc ưu tiên thiết kế các dãy nhà cao tầng chạy dọc bờ tây sông Sài Gòn từ cầu Sài Gòn đến cầu Tân Thuận vô hình trung đã tạo ra bức tường chắn gió và hơi nước từ sông Sài Gòn thổi sâu vào thành phố. (Ảnh: Lê Hồng Thái)
| Cần có sự tham gia của người dân
Trong quá khứ việc hình thành một “pháo đài”, một thành phố, một công trình hoành tráng là do một cá nhân nào đó có quyền lực quyết định. Tuy nhiên, khi mà năm đô thị trở thành một xu hướng chủ đạo thì các cá nhân chính trị, các chuyên gia chưa đủ mà cần phải có sự đồng tham gia của người dân. Chỉ khi nào người dân được trao quyền thì khi đó họ mới thực sự trở thành “chủ nhân” của thành phố, còn khi nào họ nghĩ rằng công cuộc chỉnh trang đô thị này là của các vị lãnh đạo, của các nhà quy hoạch thì không thể nói đến “phát triển bền vững”. |
Những ý kiến chưa đồng tình
Đơn vị tư vấn cho khu trung tâm 930ha là Nikken Sekkei của Nhật Bản. Đề án của họ đạt giải nhất trong cuộc thi thiết kế về trung tâm thành phố, sau nhiều lần chỉnh sửa, sản phẩm cuối cùng của họ được coi là khá hoàn chỉnh.
Nhưng nhiều kiến trúc sư vẫn có những ý kiến chưa đồng tình. Chẳng hạn các kiến trúc sư cho rằng việc ưu tiên thiết kế các dãy nhà cao tầng chạy dọc bờ tây sông Sài Gòn từ cầu Sài Gòn đến cầu Tân Thuận vô hình trung đã tạo ra bức tường chắn gió, hơi nước từ sông Sài Gòn thổi sâu vào thành phố. Điều này sẽ làm cho các khu dân cư bên trong bị bức bối trong mùa khô, và tước mất cơ hội ngắm cảnh đẹp của sông Sài Gòn từ bên trong. Dường như điều này hơi nghịch với nguyên lý thiết kế thấp từ bờ sông và cao dần vào bên trong. Lại có ý kiến khác cho rằng đối với một khu vực năng động như trung tâm TP.HCM thì quy hoạch càng chi tiết, các quy chuẩn càng cứng lại càng mau lạc hậu và dễ dàng bị phá vỡ.
Sau hơn một năm nghiên cứu công phu và toàn diện về tất cả các mặt, đơn vị tư vấn đã áp vào một hệ thống các chỉ tiêu kiến trúc, xây dựng và xã hội theo chuẩn quốc tế. Có thể nói đó là những quy chuẩn rất lý tưởng nhưng không dễ thực hiện trong bối cảnh của thành phố. Nếu trung thành với các chỉ tiêu kỹ thuật mà đơn vị tư vấn đưa ra, thì không thể xây thêm bất cứ một toà cao ốc hay chung cư cao tầng nào nữa, và nhiều khu vực phải giảm dân số xuống 1/3! Các phương tiện giao thông phải giảm mạnh, trong khi thực tế lại không thể cho phép hiện thực hoá những ý tưởng này.
Chẳng hạn nếu không xây chung cư cao tầng ở những khu dân cư nghèo như Mả Lạng, Nguyễn Cư Trinh, Cầu Muối, Tôn Đản thì sẽ không có nhà đầu tư nào chịu đến, và như thế sẽ không bao giờ cải tạo được diện mạo cũng như nâng cao chất lượng sống của dân cư. Hơn thế nữa nhiều dự án đầu tư chuẩn bị nhiều năm nay sẽ bị đổ vỡ.
Không phải không có lý khi mà nhiều nhà quy hoạch cho rằng cái quan trọng nhất chính là việc đưa ra được các nguyên tắc phát triển, các định hướng hợp lý cho các khu chức năng, cho các ô phố và xây dựng các thể chế khung. Cùng với đó là các phần “mềm” được phép linh hoạt mà không phá vỡ nguyên tắc. Điều này giúp cho các nhà lãnh đạo thành phố nối tiếp nhau theo nhiệm kỳ, biết cách ứng xử sao cho không phá vỡ các nguyên tắc cứng mà lại có thể linh hoạt trong các tình huống cụ thể.
(SGTT)
