Chuyên gia lo ngại dự án thủy điện trên sông Hồng

Các nhà khoa học trong nước bày tỏ lo ngại về tác động rất lớn đến môi trường và hệ sinh thái liên quan đến dự án giao thông thủy xuyên Á kết hợp thủy điện trên sông Hồng do Công ty TNHH Xuân Thiện Ninh Bình đề xuất.  

Sông Hồng được coi là dòng sông mẹ, là cái nôi sinh dưỡng nền văn minh Đồng bằng Bắc bộ. (Ảnh báo TN&MT) 

Trao đổi với TBKTSG Online ngày 7/5, ông Nguyễn Khắc Kinh, Chủ tịch Hội Đánh giá tác động môi trường Việt Nam, nhận định rằng việc xây dựng 6 đập thủy điện trên sông Hồng chắc chắn sẽ dẫn đến nhiều tác động khác nhau, không chỉ gây mất cân bằng nguồn nước mà còn liên quan đến tình trạng xói lở ven bờ, thay đổi và suy kiệt nguồn nước ngầm, hệ sinh thái ven sông… 

Theo ông Kinh, cần cân nhắc rất kỹ trước khi quyết định làm dự án này. Ông Kinh cho rằng, về mặt phát điện thì cả 6 đập thủy điện mới chỉ có công suất nguồn gần 290 MW, xét kỹ chẳng ăn thua gì so với nguồn cung và cán cân năng lượng quốc gia. 

“Về mặt hiệu quả kinh tế dự án tôi không đánh giá sâu, nhưng về mặt môi trường thì dự án này chắc chắn sẽ tác động ghê gớm chứ không nhỏ”, ông Kinh khẳng định.

Sông Hồng là nơi cung cấp lượng phù sa lớn cho việc canh tác, nuôi trồng của cả một lưu vực rộng lớn. Do vậy ông Kinh cho rằng sáu bậc thang thủy điện trên sông Hồng rạo ra lượng điện không đáng kể, chưa kể nạo vét gần 300 km lòng sông nữa thì tác động tới không biết bao nhiêu người dân mà sinh kế đang phụ thuộc vào con sông này về các mặt thủy lợi, nuôi trồng thủy sản, duy trì hệ thống nước ngầm từ thượng nguồn đến hạ nguồn.

Trao đổi với TBKTSG Online, bà Ngụy Thị Khanh, thành viên Ban cố vấn của Mạng lưới sông ngòi Việt Nam cho biết, tác động hiện hữu ban đầu có thể thấy là khi ngăn đập sẽ làm thay đổi dòng chảy, khi đó sẽ ảnh hưởng đến sự di cư của các loài cá, trong đó có những loài có nguy cơ tuyệt chủng.

Thứ hai là việc ngăn dòng chảy sẽ ảnh hưởng đến cả lưu vực hạ lưu của đồng bằng sông Hồng, khi ấy đồng ruộng sẽ không còn phù sa bồi đắp, việc tưới tiêu cho nông nghiệp cũng bị ảnh hưởng.

Bà Khanh đặt vấn đề rằng vừa qua, Quốc hội đã yêu cầu rà soát và cho thấy có rất nhiều thủy điện làm ảnh hưởng đến dòng chảy gây ra tình trạng xói lở và đã hủy bỏ rất nhiều dự án. Vậy mà không hiểu dự án này xuất phát từ đâu vì trong quy hoạch hệ thống thủy điện không có dự án này.

Vẫn theo bà Khanh, cần phải làm rõ ràng ngay từ khâu xin chủ trương nếu thấy không khả thi để nhà đầu tư không phải tốn thêm kinh phí cho bước tiếp theo, tránh lặp lại tình trạng như dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A.

Cũng bày tỏ sự băn khoăn về dự án này, ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, cho biết, việc xây dựng các đập thủy điện hiện nay đã làm mất khá nhiều diện tích rừng. Vì thế, dự án này cần phải làm rõ vị trí đặt các con đập ở đâu có phải phá rừng làm đường, làm lòng hồ hay không?

Theo ông Ngãi có một thực trạng đã từng xảy ra trước đây ở các dự án thủy điện vừa và nhỏ là ban đầu khi lập dự án nhà đầu tư báo cáo chặt ít rừng. Song, khi bắt tay vào xây dựng thì diện tích rừng bị phá lại tăng lên. Vì thế, khi các cơ quan chức năng phê duyệt dự án cần thận trọng. 

Đối với giao thông thủy ông Ngãi cho biết, hiện nay các thủy điện trên các dòng sông ở phía Bắc đều không có âu thuyền, bây giờ làm âu thuyền ở đoạn sông Hồng thì cũng không tạo ra được mạng lưới đường thủy thông suốt nên khi thẩm định các cơ quan chức năng cần xem xét kỹ. 

Văn Nam – Anh Quân 
(TBKTSG Online)