Cuối tháng 10/2019, Tổng Giám đốc Tổ chức UNESCO Audrey Azoulay đã ký quyết định công nhận Hà Nội cùng 65 thành phố khác trên thế giới chính thức gia nhập Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO. Đây là cơ hội thuận lợi cho Hà Nội trong việc định vị thương hiệu, quảng bá hình ảnh trong tất cả các lĩnh vực sáng tạo văn hóa, cốt lõi là thiết kế sáng tạo.
Nguồn lực thiết kế sáng tạo
Trước khi trở thành thành viên Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO về lĩnh vực thiết kế, Hà Nội sẵn có nền tảng của lĩnh vực thiết kế sáng tạo liên quan đến lịch sử và phát triển của thành phố. Công trình kiến trúc có lịch sử lâu đời như Hoàng Thành Thăng Long chứng minh dấu ấn thiết kế đầu tiên tại Hà Nội. Rồi tới Nhà hát Lớn Hà Nội, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đều thể hiện sức sáng tạo trong thiết kế, mang kiến trúc bản địa, Pháp, Trung Quốc.
Ngày nay, công trình kiến trúc đương đại tiêu biểu như cầu Nhật Tân với 5 tháp trụ được chiếu sáng tượng trưng cho 5 cửa ô của Hà Nội cũng khẳng định sự sáng tạo trong thiết kế. Gần gũi hơn, thiết kế sáng tạo của các nghệ nhân, thợ giỏi làng nghề truyền thống tạo nên sự đa dạng cho sản phẩm thủ công: Gốm Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, sơn mài Hạ Thái… để không chỉ sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày mà có thể ứng dụng vào trang trí nội thất, quà tặng, trang sức, sắp đặt trưng bày thành các biểu tượng văn hóa…
Du khách tới làng lụa Vạn Phúc
Những năm gần đây, Hà Nội triển khai rất nhiều chương trình, dự án lớn trong lĩnh vực sáng tạo thiết kế, phục vụ đời sống văn hóa của người dân. Điển hình như: Không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm; Không gian bích họa Phùng Hưng; Hợp tác xã Vụn Art (mái nhà của người khuyết tật thiết kế tranh ghép từ những mảnh vải vụn); dự án Tinh hoa làng nghề Việt Nam (hoạt động thiết kế sáng tạo đương đại, kết nối thủ công mỹ nghệ truyền thống); dự án trồng mới 1 triệu cây xanh; đề án Tổng kiểm kê, bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể Hà Nội; không gian kiến trúc văn hóa Bảo tàng Hà Nội…
Theo bà Phạm Thị Lan Anh – Trưởng Phòng Quản lý di sản thuộc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, thành phố có bề dày nghìn năm văn hiến với kho tàng di sản văn hóa to lớn, đồng thời cũng là nơi tập trung nhân tài, trí tuệ của cả nước. Các yếu tố này trở thành lợi thế trong việc tiếp nhận và phổ biến tri thức, giáo dục, công nghệ mới. Hà Nội sẽ sử dụng các tài sản văn hóa này thành động lực phát triển các lĩnh vực thiết kế sáng tạo; tập trung vào việc sử dụng thiết kế sáng tạo để xây dựng thành một thành phố năng động, bền vững.
Định vị thương hiệu
Ngay khi Hà Nội chính thức trở thành thành viên Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO, người dân kỳ vọng về một hình ảnh mới của Hà Nội khi vị thế ngày càng nâng lên, các lĩnh vực sáng tạo văn hóa ngày càng được quảng bá rộng. Hơn nữa, sẽ góp phần gia tăng mối liên kết, khả năng thực hiện cam kết giữa các thành phố thành viên của Mạng lưới trong thực hiện các dự án, tạo môi trường thúc đẩy sự sáng tạo, biến thiết kế sáng tạo trở thành giải pháp phát triển văn hóa, bảo vệ di sản, kết nối hiện tại và tương lai.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn – Viện trưởng Viện Văn hóa, nghệ thuật thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, việc UNESCO ghi danh Hà Nội là thành viên Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO giúp Hà Nội phát triển bền vững hơn bởi một trong những mục đích của UNESCO đề nghị các thành phố tham gia vào Mạng lưới là để thực hiện chương trình nghị sự về phát triển bền vững.
Các thành phố sáng tạo đều hướng đến phát triển bền vững, khai thác được yếu tố về sáng tạo, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tăng tính liên kết cộng đồng… Thương hiệu Thành phố sáng tạo giúp cho Hà Nội định hướng phát triển Thủ đô trong giai đoạn tới. Khi xây dựng chiến lược phát triển kinh tế xã hội, Hà Nội luôn nghĩ đến vấn đề để yếu tố sáng tạo hàm chứa trong tất cả các lĩnh vực tạo sự bền vững trong phát triển.
Hà Nội trở thành thành viên Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO là danh hiệu vô cùng có ý nghĩa, tuy nhiên vấn đề quan trọng là phát huy được danh hiệu này trong thời gian tới. Trong chương trình hành động của thành phố có nhiều hoạt động như: Xây dựng trung tâm sáng tạo, thành phố thông minh, các chương trình nghệ thuật, tổ chức các quỹ văn hóa… nhằm tiếp tục sử dụng sáng tạo như một động lực phát triển bền vững về kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học, nghệ thuật, giáo dục…
Với thương hiệu của Thành phố sáng tạo về thiết kế, Hà Nội có thể xây dựng và thúc đẩy vị trí cạnh tranh trong thu hút đầu tư quy mô lớn, tập trung các chương trình phát triển giáo dục, các sự kiện văn hóa gắn với tầm nhìn phát triển bền vững. Bản thân mỗi người Hà Nội cũng cần phát huy hơn nữa tính sáng tạo của mình trong mọi lĩnh vực, để sự sáng tạo trở thành chất liệu, động lực phát triển Thủ đô trong những năm tới.
Đinh Thuận
(TT&VH)
